اخیرا اخبار مربوط به کووید-19، که در اثر ویروس جدید کرونا به وجود می ­آید، همه ­جا شنیده می­ شود. با این­حال، شاید بهتر باشد اول با اصطلاح ویروس کرونا طی شیوع سندرم حاد تنفسی (سارس) در سال 2003 آشنا شوید.

کووید-19 و سارس هر دو از طریق ویروس کرونا رخ می­ دهد. ویروسی که منجر به بروز سارس می­ شود با نام سارس-ویروس کرونا (SARS-CoV) شناخته می­ شود درحالی­که ویروس کووید-19، سارس-ویروس کرونا-2 (SARS-CoV-2) نام دارد. انواع دیگری از ویروس­ های انسانی کرونا هم وجود دارد.

به ر­غم نام مشابه، تفاوت­ هایی میان این دو ویروس دیده می­ شود. در ادامه بیشتر به این موضوع می­ پردازیم.

ویروس کرونا چیست؟

ویروس کرونا خانواده­ بسیار متنوعی از ویروس ­هاست که طیف گسترده ­ای از میزبان­ ها، از جمله انسان، را در برمی ­گیرد. با این­ وجود، بیشترین میزان تنوع ویروس کرونا در خفاش ­ها دیده می­ شود.

روی سطح ویروس کرونا برآمدگی­ های تیزی دیده می­ شود که شبیه به تاج است. کرونا در زبان لاتین به معنای تاج» است و نام این ویروس از همین­جا نشات می ­گیرد.

در اکثر موارد، ویروس انسانی کرونا باعث بروز بیماری ­های خفیف تنفسی مانند سرماخوردگی می­ شود. درواقع، چهار نوع از ویروس ­های انسانی کرونا باعث بروز 10 تا 30 درصد عفونت در قسمت فوقانی دستگاه تنفسی بزرگسالان می­ شود.

زمانی که ویروس کرونای حیوانی بتواند بیماری را به انسان منتقل کند، نوع جدیدی از ویروس کرونا ظاهر می­ شود. به انتقال میکروب از حیوان به انسان، انتقال زونوزی گفته می ­شود.

ممکن است با با تغییر میزبان ویروس کرونا از حیوان به انسان، بیماری­ جدی و خطرناک رخ دهد. عوامل مختلفی در این امر دخیل است که مخصوصا می­ توان به پایین بودن سیستم ایمنی انسان دربرابر ویروس جدید اشاره کرد. نمونه ­هایی از این نوع ویروس کرونا در ادامه آمده است:

• SARS-CoV: ویروسی که اولین بار در سال 2003 باعث بروز بیماری سارس شد.
• MERS-CoV: ویروسی که اولین بار در سال 2014 باعث بروز سندرم تنفسی خاورمیانه (مرس) شد.
• SARS-CoV-2: ویروسی که اولین بار در سال 2019 منجر به بروز بیماری کووید-19 شد.

سارس چیست؟

سارس نام یک بیماری تنفسی است که در اثر ویروس SARS-CoV رخ می­ دهد. این کلمه مخفف سندرم حاد تنفسی است.

شیوع جهانی سارس از اواخر سال 2002 تا اواسط سال 2003 ادامه داشت. در این میان، بیش از 8،000 نفر به این ویروس مبتلا شدند و 774 نفر جان خود را از دست دادند.

باورها بر این است که منشا SARS-CoV از خفاش بوده است. گفته می­ شود این ویروس قبل از انتقال به انسان از خفاش به یک میزبان حیوانی واسط، گربه­‌ی زباد، منتقل شده بود.

تب، از جمله اولین علائم سارس است که می ­تواند همراه با نشانه­ های دیگر باشد:

• سرفه
• ناخوشی یا خستگی مفرط
• گرفتگی و درد بدن

ممکن است علائم تنفسی تشدید و منجر به تنگی نفس شود. در شرایط حاد و رشد بیماری، ذات‌­الریه یا دیسترس تنفسی رخ می­ دهد.

تفاوت کووید-19 و سارس در چیست؟

کووید-19 و سارس شباهت ­های زیادی با یکدیگر دارند: مثلا هردو:

• بیماری تنفسی ناشی از ویروس کرونا هستند.
• گفته می­ شود ابتدا در خفاش ظاهر شده و سپس توسط یک میزبان واسط به انسان منتقل شده­ اند.
• از طریق ذرات تنفسی فرد مبتلا هنگام عطسه یا سرفه یا از طریق تماس با اشیاء یا سطوح آلوده شیوع پیدا می­ کنند.
• زمان پایداری هردو در هوا و سطوح مختلف یکسان است.
• منجر به بیماری حاد می­ شوند تاجایی­که گاهی به اکسیژن و دستگاه تنفسی احتیاج پیدا می­ شود.
• با تداوم بیماری، علائم هردو تشدید می ­شود.
• گروه­ های در معرض خطر ابتلا به این دو بیماری یکسان است: سالمندان و کسانی که از قبل بیماری مزمن دارند.
• درمان یا واکسن خاصی برای هردو بیماری کشف نشده است.

با این­حال، این دو بیماری و همین­طور ویروس­ هایی که باعث بروز آن می­ شود از چند جهت با یکدیگر متفاوتند. بیایید دقیق­تر به این موضوع نگاه کنیم.

مقایسه علائم کووید-19 و سارس

درمجموع، علائم کووید-19 و سارس یکسان است اما تفاوت­ های جزئی در آن دیده می­ شود.

مقایسه شدت کووید-19 و سارس

تخمین زده می­ شود 20 درصد از افراد مبتلا به کووید-19 نیاز به بستری شدن پیدا می­ کنند. درصد کم­تری از این گروه به دستگاه تنفسی نیاز خواهند داشت.

درمجموع، موارد ابتلا به سارس شدیدتر بود. طبق برآوردها 20 تا 30 درصد از افراد مبتلا به سارس به دستگاه تنفسی احتیاج داشتند.

تخمین نرخ مرگ­‌ومیر ناشی از کووید-19 بسته به عواملی مانند موقعیت و مختصات یک جمعیت به شدت متغیر است. درمجموع می‌­توان گفت آمار مرگ­‌ومیر کووید-19 بین 0.25 تا 3 درصد تخمین زده شده است.

سارس نسبت به کووید-19 مرگبارتر است. نرخ مرگ‌­ومیر آن 10 درصد برآورد شده است.

مقایسه شیوع و انتقال کووید-19 و سارس

به­ نظر می ­رسد کووید-19 سریع­تر از سارس شیوع پیدا می­ کند. از توضیحات احتمالی آن این است که مدت کوتاهی پس از بروز علائم، مقدار یا حجم ویروس در بینی و گلوی افراد مبتلا به کووید-19 بسیار بیشتر است.

این ویژگی در سارس فرق می ­کند که در آن حجم ویروس مدت­ ها بعد از بروز بیماری افزایش میافت. این نشان می­ دهد که ممکن است افراد مبتلا به کووید-19 بسیار زودتر و به­ محض ظهور علائم، قبل از این­که حالشان بدتر شود، ویروس را منتقل کنند.

به­ گفته­‌ی مرکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا، بعضی تحقیقات حاکی از این است که افرادی که هیچ علامتی ندارند نیز کووید-19 را به دیگران انتقال می­ دهند.

تفاوت دیگر بین این دو بیماری این است که تا به­ حال موردی مبنی بر این که سارس قبل از بروز علائم منتقل شود گزارش نشده است.

مقایسه فاکتورهای مولکولی کووید-19 و سارس

تحقیق اخیر به روی اطلاعات ژنتیکی (ژنوم) نمونه ویروس SARS-CoV-2 نشان می ­دهد که این ویروس به ویروس کرونای خفاش نزدیک­‌تر است تا سارس. شباهت ژنتیکی ویروس کرونای جدید به سارس 79 درصد است.

همین­طور جایگاه اتصال گیرنده­ی SARS-CoV-2 با سایر ویروس‌­های کرونا مورد مقایسه قرار گرفت. یادتان باشد ویروس برای ورود به سلول باید با پروتئین­‌های روی سطح سلول (گیرنده ­ها) ارتباط برقرار کند. ویروس این کار را از طریق پروتئین­ های روی سطح خود انجام می­ دهد.

از بررسی ترتیب پروتئین جایگاه اتصال گیرنده­‌ی SARS-CoV-2، نتایج جالبی به دست آمد. با این­که SARS-CoV-2 در مجموع شباهت بیشتری به ویروس کرونای خفاش دارد، جایگاه اتصال گیرنده­‌ی آن بیشتر شبیه به SARS-CoV بود.

مقایسه اتصال گیرنده کووید-19 و سارس

تحقیقات در زمینه­‌ی نحوه­ ی اتصال و ورود ویروس جدید کرونا به سلول در مقایسه با ویروس سارس ادامه دارد. توجه داشته باشید تحقیقی که در ادامه ذکر می ­شود تنها به روی پروتئین انجام گرفت و نه در بافت یک ویروس کامل.

طی یکی از تحقیقات اخیر ثابت شده است که SARS-CoV-2 و SARS-CoV هردو از یک گیرنده­‌ی سلول میزبان استفاده می­ کنند. به‌­علاوه، پروتئین­ های ویروسی که برای ورود به سلول میزبان از آن استفاده می ­شود، در هر دو سلول با چسبندگی (پیوستگی) مشابهی به گیرنده متصل می شود.

در یک تحقیق دیگر، ناحیه­‌ی دقیقی را که پروتئین ویروسی در آن به گیرنده­‌ی سلول میزبان متصل می­ شود مورد مقایسه قرار داد. از شواهد برمی ­آید که جایگاه اتصال گیرنده­ی SARS-CoV-2 محکم­تر از SARS-CoV به گیرنده­‌ی سلول میزبان می­ چسبد.

اگر واقعا پیوند اتصال ویروس کرونای جدید به گیرنده­‌ی سلول میزبان قوی­تر باشد، راحت­تر از ویروس سارس نیز شیوع پیدا می­کند.

آیا زمان از بین رفتن کووید-19 بیشتر از سارس طول می­‌کشد؟

از بعد از سال 2003، با شیوع جهانی سارس مواجه نشده‌­ایم. آخرین مورد گزارش­ شده مربوط به سال 2004 است که در آزمایشگاه اتفاق افتاد. از آن زمان دیگر هیچ موردی گزارش نشده است.

با رعایت بهداشت عمومی، مانند موارد زیر، موفق شدیم بیماری سارس را مهار کنیم:

• تشخیص زودهنگام و قرنطینه­ سازی
• قرنطینه­‌ی افرادی که با فرد بیمار در تماس بودند
• فاصله‌­گذاری اجتماعی

آیا می‌­توان با رعایت همین معیارها به از بین رفتن کووید-19 کمک کرد؟ باید گفت این امر در مورد کووید-19 دشوارتر است.

برخی عوامل باعث می­ شود بیماری کووید-19 زمان بیشتری به ­طول بینجامد که در ادامه به آن­ها اشاره می­کنیم:

• تقریبا 80 درصد از افراد مبتلا به کووید-19 دچار بیماری خفیف می­ شوند. برخی حتی متوجه بیماری نمی­ شوند. به­ همین دلیل کار تشخیص افراد آلوده از غیرآلوده دشوار می­ شود.
• به­ نظر می­ رسد افراد مبتلا به کووید-19 در مقایسه با بیماران مبتلا به سارس زودتر ناقل بیماری هستند. به­ همین دلیل به­ سختی می توان تشخیص داد چه کسی مبتلاست تا قبل از انتقال بیماری به دیگران فرد را قرنطینه کرد.
• درحال حاضر کووید-19 به سرعت در بین جوامع شیوع پیدا می­کند. درمورد بیماری سارس، که بیشتر در مراکز بهداشتی شیوع پیدا می کرد، این­طور نبود.
• ارتباط ما با جهان نسبت به سال 2003 بیشتر شده به­ همین خاطر کووید-19 سریع­تر بین مناطق و کشورها شیوع پیدا می­ کند.

بعضی ویروس ­ها، مانند آنفلونزا و سرماخوردگی، یک الگوی فصلی دارند. به­ همین خاطر، این پرسش پیش می ­آید که آیا با گرم شدن هوا کووید-19 از بین می­ رود یا خیر. پاسخ این سوال هنوز روشن نیست.

کلام آخر

عامل کووید-19 و سارس ویروس کروناست. احتمالا ویروسی که باعث بروز این بیماری ­ها می­ شود قبل از انتقال به انسان توسط یک میزبان واسط در حیوانات به وجود آمده است.

شباهت­ های زیادی بین کووید-19 و سارس وجود دارد اما این دو تفاوت­ نیز با هم دارند. ابتلا به کووید-19 می ­تواند خفیف یا شدید باشد درصورتی که موارد ابتلا به سارس در مجموع حاد و شدید بودند. اما کووید-19 راحت­تر منقل می­ شود. به ­علاوه، تفاوت ­هایی در علائم این دو بیماری هم دیده می­ شود.

با توجه به اجرای جدی معیارهای بهداشتی برای جلوگیری از شیوع سارس، از سال 2004 موردی مبنی بر ابتلا به سارس گزارش نشده است. شاید در مهار کووید-19 با چالش بیشتری روبه­ رو باشیم چون ویروسی که باعث بروز این بیماری می­ شود سریع­تر شیوع پیدا می­ کند و اغلب علائم خفیفی دارد.

دوستان عزیزان مراجعین خوانندگان لطفا به تنها واکسن کرونا دل ببندین تا با توکل برخدا کرونا رو شکست دهیم

رونوشت از درمانکده

پاراف از جاوید نوشیروانی:

((در خانه بمانیم،مگر برای ضرورت،وآن هم با رعایت اصول بهداشتی ،فاصله گذاری اجتماعی وفیزیکی و توجه به این جمله جهت قطع زنجیره کرونا به جیزی دست نزنید))